Interview
“Een warme kerkgemeenschap met een solide basis”
Twee gemeenteleden vertellen over 50 jaar Sionskerk
In de zomer van 2007 was het vijftig jaar geleden dat er een nieuwe kerk werd gesticht in Bennekom: de Christelijke Gereformeerde Kerk. Dat feit werd gevierd met leden, oud-leden en met een Open Dag. Maar hoe ervaren gemeenteleden die kerk?
Op de hoek van de Beatrixlaan en de Margrietlaan staat sinds 1966 de Sionskerk. Een opvallend gebouw: strak vormgegeven, met veel gekleurd glas en een `doorzichtige` toren. Erg modern voor die tijd. Weerspiegelt het gebouw ook iets van de mensen die er gebruik van maken?
We vragen het aan twee leden: Herman van Oeveren (1952) en zijn dochter Eunice Lammers-van Oeveren (1984). Eunice is opgegroeid in deze kerk, haar vader heeft als kind het begin meegemaakt. Dat begin was eigenlijk niet in Bennekom. In 1955 werden al kerkdiensten gehouden met een klein aantal christelijk-gereformeerden in Wageningen, als een soort nevenvestiging van de gemeente van Ede. Maar omdat nieuwe leden vooral uit Bennekom kwamen, werd besloten een nieuwe gemeente te stichten in Bennekom.
Met 112 leden werd op 30 juli 1957 de officiële start gemaakt. Maar de gemeente had geen eigen kerkgebouw. Afwisselend werden diensten gehouden in de Doopsgezinde Kerk in Wageningen (tot 1962) en in het ‘Verenigingsgebouw’ aan de Kerkstraat in Bennekom. Dat gebouw is nu Kijk- en Luistermuseum, maar was toen een soort buurthuis. “Ik kan me nog herinneren”, zegt Herman, “dat sommigen eigenlijk wel moeite hadden met het idee dat tot zaterdagavond laat nog werd gefeest in dezelfde zaal. Maar ja, alternatieven waren er niet.”
Het ging er in die tijd wel anders aan toe dan nu. “Sommige leden gingen nog helemaal in het zwart. En de mannen gingen tijdens het gebed staan, met hun hoed voor het gezicht. Dat waren vooral degenen die uit de Gereformeerde Kerk waren weggegaan.” Met name in de jaren vijftig waren er namelijk grote verschillen van mening ontstaan in die kerk over de te volgen koers. De vraag was vooral: wat is de kern van de Bijbelse boodschap? Maar ook: hoever ga je mee met de moderne tijd? Een tiental gereformeerde gezinnen zag op een gegeven moment geen mogelijkheid meer om te blijven en besloot zich aan te sluiten bij de kleine groep christelijk-gereformeerden uit Wageningen.
Cultuurverschillen
Het zal geen verbazing wekken dat deze samenvoeging niet zomaar rimpelloos verliep. Niet alleen moest er integratie plaatsvinden tussen mensen uit het agrarische buitengebied van Bennekom en de meer ‘stedelijke’ Wageningers. Ook was hun kerkelijke geschiedenis heel verschillend: de Bennekommers hadden een heel pijnlijk afscheid achter de rug – een ervaring die de Wageningers niet hadden.
Tot in de jaren tachtig waren de ‘bloedgroepen’ nog goed te herkennen. Vooral als er voorstellen kwamen om iets in de kerk te veranderen, was de reactie verschillend. De ex-gereformeerden wilden daar niet aan beginnen, omdat ze de conflicten nog vers in het geheugen hadden. De `oorspronkelijke` leden reageerden daar meer onbevangen op. De soms heftige discussies moesten in die beginjaren in goede banen worden geleid door twee jonge dominees. Eerst door ds. Van Zonneveld en vanaf 1967 door ds. Van Sorge. Voor beiden was Bennekom hun eerste gemeente en het werd hen dus niet gemakkelijk gemaakt. Herman herinnert zich dat de onrust in de gemeente ook voor hemzelf moeilijk was. “Toen ik een jaar of 18 was, was ik bezig met de vraag of ik verder wilde met God en met de kerk. De oplopende spanning hielp daar natuurlijk niet bij! En dan ging het ook nog eens over bijvoorbeeld de vraag wat de jeugd op zaterdag wel of niet mocht doen en hoe je je behoorde te kleden. Genoeg om je als jongere tegen af te zetten. Toch heb ik door al dat menselijke heen kunnen kijken en God gevonden.”
Opbouw van de gemeente
Ook in de gemeente ging het later wat meer sporen. Na de twee `beginnelingen` was het hoog tijd voor een man met ervaring en overwicht. In 1974 kwam ds. Bilkes en in twaalf jaar werkte hij onvermoeibaar en onverstoorbaar aan de eenheid van de gemeente.
Inmiddels had de Christelijke Gereformeerde Kerk al weer zo`n acht jaar een eigen gebouw: de Sionskerk. Dat was maar goed ook, want het Verenigingsgebouw was veel te klein geworden. De gemeente groeide gestaag naar zo`n 300 leden. Dat kwam enerzijds door de algemene toename van ‘import’ in Bennekom. Maar ook kwamen er leden uit de omgeving, zoals Renkum, de Betuwe en natuurlijk Wageningen. De gemeente is dan ook een echte streekgemeente.
In de jaren negentig groeide het ledental tot boven de 400. Verdere groei vond mede plaats door de opname in 2003 van de te klein geworden gemeente van Oosterbeek. In die tijd was ds. Van der Zwaag predikant. Onder zijn leiding werd de eenheid verdiept. Herman vat het zo samen: “ds. Bilkes bracht ons de eenheid, met ds. Van der Zwaag bloeide de liefde op”. Met veel begrip voor ieders achtergrond en gevoelens stimuleerde Van der Zwaag op een ontspannen manier de gemeenschap. Oude tegenstellingen vervaagden en er kon gebouwd worden aan de toekomst. En het hielp natuurlijk dat geleidelijk aan een nieuwe generatie in beeld kwam. Een generatie die minder door het verleden was getekend en meer geneigd was om echt samen op te trekken.
Jongeren kiezen tegenwoordig bewust
Dit is de periode waarin Eunice Lammers opgroeit. Hoewel ze zich breed heeft georiënteerd bij allerlei kerken, zegt ze geen behoefte te hebben om haar heil buiten de Chr. Geref. Kerk te zoeken. Natuurlijk is het voor jonge mensen niet meer zo vanzelfsprekend om lid te blijven van de kerk van je ouders. Keuze en afleiding genoeg! Maar deze studente Nederlands heeft voldoende waardevols ontdekt in de Sionskerk om er ook zelf actief in te worden. Het belangrijkste was wel dat ze hier God heeft leren kennen. Maar ook de sterke band met andere jonge mensen is belangrijk: als je intensief met elkaar optrekt, word je niet gemakkelijk ergens anders lid. Natuurlijk hebben andere kerken ook hun aantrekkelijke kanten: “laten we niet afgeven op andere kerken – juist niet! Daar gebeuren dingen waar we van kunnen leren”.
Wat is eigenlijk het kenmerkende van haar gemeente? “De Sionskerk heeft de Bijbel als solide basis”, zegt ze. “Daardoor weet je dat het belangrijk is om je leven te veranderen door het te richten op God en de mensen om je heen. Je hebt dus ook een grote maatschappelijke taak en betrokkenheid. Leven volgens de Bijbel is dus helemaal niet ouderwets of wereldvreemd!”
Grote betrokkenheid is heel belangrijk
Maar die solide basis is niet het enige wat Eunice kenmerkend vindt: “echte gemeenschap en betrokkenheid, dwars door de sociale verschillen heen – dat vind ik heel belangrijk”. Haar vader valt haar bij: “het is opvallend dat er na de kerkdiensten veel wordt nagepraat. Mensen vragen naar elkaar, je kunt je verhaal kwijt. Sommigen ervaren het zelfs als een warm bad.”
Beiden vinden het daarom belangrijk om een deel van hun tijd te besteden aan de kerk. Herman is een aantal keren ouderling geweest en is nu webmaster van de eigen webpagina www.cgkbennekom.nl. En Eunice ontvangt bijvoorbeeld regelmatig tieners bij haar thuis. En ze denkt mee over themabesprekingen in de kerk.
Dit jaar gaan die besprekingen onder leiding van de huidige predikant, ds. Westerink, over een verdere verdieping en verbreding van de gemeente. Het besef groeit dat er meer inspanning nodig is om aantrekkelijk te blijven voor jonge mensen. En om aantrekkelijker te worden voor mensen die geen band met een kerk hebben. Dat deze kerk wil blijven staan in de Gereformeerde traditie, betekent dat er wel wat gevraagd wordt van leden en gasten. Van laagdrempeligheid moet deze gemeente het niet hebben. Maar ze zijn ervan overtuigd dat dat op zich geen probleem hoeft te zijn.
Zo wil deze bescheiden, misschien wat onbekende kerkgemeenschap met vertrouwen en verwachting naar de toekomst kijken. Want terugkijken op vijftig jaar geschiedenis is goed, maar vooruitzien is beter.